Read Aloud the Text Content

This audio was created by Woord's Text to Speech service by content creators from all around the world.

Text Content or SSML code:

Charakterystyka PIERWOTNIAKÓW: ● Jednokomórkowe organizmy należące do królestwa eukariota (organizmy jądrowe); ● Może występować dualizm jądrowy (wszystkie orzęski i niektóre otwornice); ● Mogą posiadać szkielet; ● Wykazują taksje; ● U pasożytów występuje polimorfizm. Polimorfizm (wielopostaciowość) – zjawisko występowania w obrębie populacji organizmów określonego gatunku (pomiędzy którymi zachodzi swobodny przepływ genów) odmiennych form różniących się funkcjonalnie lub strukturalnie. Dualizm jądrowy - odmienność w budowie i funkcjonowaniu jąder w obrębie jednej komórki, tworzących tzw. aparat jądrowy, cechą charakterystyczną dualizmu jądrowego jest współwystępowanie 2 typów jąder w jednej komórce Taksja – rodzaj ruchu aktywnego całego organizmu (w naszym wypadku pierwotniaka, czy nicienia), jest to wynik reakcji na bodziec kierunkowy, pokarm czy też zagrożenie. Wyróżniamy dwa rodzaje taksji: taksja dodatnia ruch w kierunku bodźca taksja ujemna ruch w odwrotnym kierunku co bodziec, np. ruch w odwrotnym kierunku co toksyna itp. Organizm miksotroficzny – przy dostępie do światła jest autotrofem (jest w stanie sam np. przy udziale barwników wytworzyć sobie pokarm), a przy jego braku jest organizmem cudzożywnym. euglena Typy budowy pierwotniaków: wiciowce, które mają stały kształt ciała, a poruszają się za pomocą wici; pełzaki, cechujące się zmiennym kształtem ciała; sporowce, nie mające zdolności poruszania się; orzęski , których ciało pokryte jest rzęskami ułożonymi w równoległe rzędy; słonecznice, posiadające ciało w kształcie kuli, z którego wychodzą cienkie nibynóżki; Odżywianie: większość pierwotniaków to heteroautotrofy, ich źródłem pokarmu są najczęściej mniejsze od nich organizmy. Niewielka część może odżywiać się autotroficznie dzięki chromatoforom, w których znajdują się barwniki. dla organizmów cudzożywnych pokarm stanowią: ● płyny ustrojowe żywicieli ● komórki tkanek żywicieli ● bakterie ● glony jednokomórkowe ● inne pierwotniaki Pokarm jest pobierany w poprzez: - pochłanianie pokarmu ( w formie rozpuszczonej materii organicznej) całą powierzchnią ciała przez pierwotniaka; - pinocytoza, polega na pobieraniu z środowiska pierwotniaka płynu w którym zawarte są substancje pokarmowe, dotyczy małych cząstek; - fagocytoza, polega na pobieraniu ze środowiska pierwotniaka szczątek organizmów, bądź całych organizmów ( np. komórki bakteryjne), polega na wytworzeniu pęcherzyka który oblewa pokarm tworząc wokół niego pęcherzyk, który jest transportowany do wnętrza pierwotniaka, gdzie lega strawieniu, niestrawione resztki zostają wydalone na zewnątrz. Rozmnażanie się pierwotniaków: Bezpłciowe: Tempo podziałów Protista: - odwrotnie proporcjonalne do wielkości pierwotniaka, - większość dzieli się raz na dobę, - orzęsek Tetrachyma pyriformis, w sprzyjających warunkach, może dzielić się co trzy godziny. Płciowe: Izogamety Anizogamety: Mikrogamety Makrogamety Większość pierwotniaków rozmnaża się poprzez podział poprzeczny na dwie komórki potomne (komórki potomne to dwa nowe organizmy zdolne do samodzielnego funkcjonowania) u orzęsków spotykamy się dodatkowo z procesem o nazwie konugacja. Proces ten nie prowadzi bezpośrednio do wytworzenia nowych osobników, podczas niego dochodzi do wymiany informacjami genetycznymi pomiędzy dwoma pantofelkami, które po tym procesie dzieląc się zawierają w sobie zapis genetyczny innego pantofelka. izogamia – typ rozmnażania płciowego, gdzie obydwie gamety (izogamety) są identyczne do siebie pod względem kształtu oraz wielkości. anizogamia – typ rozmnażania płciowego, gdzie obydwie gamety (anizogamety) różnią się od siebie wielkością oraz kształtem, czy tez zdolnością ruchu. Przegląd pierwotniaków chorobotwórczych: zarodziec ruchliwy – Plasmodium vivax - najbardziej powszechny z gatunków pierwotniaków wywołujących malarię; - w cyklu rozwojowym człowiek jest żywicielem pośrednim, pierwotniak przenoszony jest tam przez komary (kilka gatunków), w organizmie człowieka dochodzi do rozmnażania bezpłciowego; - komar to żywiciel ostateczny, w ciele komara dochodzi do rozmnażania płciowego; - dojrzałe sporozoity (sporozoity są formami zarodźców, które są wyzwolone od oocytów komarów) mogą żyć wewnątrz komara najwyżej sześć tygodni; - diagnozuje się poprzez mikroskopowy rozmaz krwi oraz testy PCR. Żywiciel ostateczny - organizm, w którym pasożyt osiąga dojrzałość płciową i rozmnaża się. Żywiciel pośredni - organizm, w którym znajdują się postacie larwalne pasożyta lub formy rozwojowe rozmnażające się bezpłciowo; niektóre gatunki pasożytów podczas rozwoju wymagają więcej niż jednego żywiciela pośredniego. Toxoplasma gondii - szeroko rozpowszechniony gatunek chorobotwórczego pierwotniaka wywołującego u zwierząt toksoplazmozę, która u człowieka jest chorobą odzwierzęcą; - atakuje najczęściej mięśnie, gałki oczne, węzły chłonne oraz centralny układ nerwowy w tym mózg; - u ludzi najczęściej przebiega bezobjawowo, lecz w wypadku przeniesienia pasożyta z matki na płód może to spowodować jego ciężkie upośledzenie, w najgorszym wypadku śmierć; - Trofozoit jest kształtu półksiężycowatego; - żywicielem ostatecznym są kotowate; - pasożyt wpływa na zachowanie żywiciela, np. powoduje, że myszy nie są płochliwe widząć zagrożenie (kotowate); - występują dwa rodzaje cyst: cysta tkankowa oraz oocysta - diagnozuje się poprzez testy immunodiagnostyczne, izoluje się z krwi oraz płynu mózgowo – rdzeniowego. świdrowiec gambijski – Trypanosoma gambiense - pierwotniak wywołujący śpiączkę afrykańską, trwającą od roku do nawet kilku lat; - przenosi się za pośrednictwem muchy tse-tse ( Glosina palpalis); - objawy to: gorączka, powiększenie węzłów chłonnych (szyjnych), pobudliwość; - rozmnaża się w osoczu, szpiku kostnym, węzłach chłonnych oraz płynie mózgowo rdzeniowym; - diagnozuje się poprzez badanie rozmazów krwi oraz szpiku kostnego. świdrowiec amerykański - Trypanosoma cruzi - występujący w Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej. U zwierząt, w tym człowieka wywołuje pasożytniczą chorobę Chagasa; - objawy choroby Chagasa to wymioty, biegunka, utrata apetytu; - przenoszony przez pluskwiaki z rodzaju Triatoma, Rhodinius i Panstrongylus; - diagnozuje się poprzez analizę preparatów histologicznych pochodzących z węzłów chłonnych, mięśni oraz barwionych rozmazów krwii. PIERWOTNIAKI WOLNOŻYJĄCE Pantofelek (Paramecium caudatum) - Rzęski, organ, dzięki któremu możliwy jest ruch; - Trichocysty, ciałka obronne, organelle występujące u niektórych orzęsków; - Koniugacja, proces, podczas którego dochodzi do rekombinacji materiału genetycznego; ● PŁAZIŃCE - Platyhelminthes przeważnie podłużne ciało, spłaszczone grzbieto-brzusznie; ● występowanie zwojów mózgowych; ● układ pokarmowy złożony z otworu gębowego i ślepego jelita; ● układ wydalniczy protonefrydialny; ● hermafrodytyzm; ● większość znanych gatunków jest pasożytami; ● ściśle związane z wodą. Układ protonefrydialny – główną jego funkcją jest osmoregulacja Hermafrodytyzm (obojnactwo) – polega na występowaniu u jednego osobnika obu narządów rozrodczych (męskich i żeńskich) Układ pokarmowy - Rozpoczyna się otworem gębowym, położonym po brzusznej stronie ciała, dalej przechodzącym w sporą mięsistą, za nią znajduje się proste lub rozgałęzione jelito, zawsze jednak jest ono ślepo zakończone, bez otworu odbytowego i wszelkie ewentualne niestrawione resztki są usuwane przez otwór gębowy. Płazińce „Robaki płaskie” - zwane są tak ze względu na grzbietobrzuszne spłaszczenie ciała, przez co mają one symetrię dwuboczną. Budowa ciała - Całe ciało pokryte jest nabłonkiem, który zbudowany jest z jednej warstwy komórek. Jeśli dany osobnik żyje wolno - nabłonek posiada rzęski, które ułatwiają mu poruszanie się; Pod warstwą nabłonkową leży tkanka mięśniowa podzielona na warstwy - okrężną oraz podłużną; Płazińce nie posiadają jamy ciała, gdyż wnętrze (poza narządami) wypełnione jest tkanką parenchymatyczną, której komórki są ściśle upakowane. Takie upakowanie nadaje sprężystość oraz określony kształt ciała; parenchyma pełni rolę podobną do szkieletu, dzięki niej również możliwy jest ruch płazińców poprzez wyginanie ciała, zależnie od skurczów mięśni. Pasożytnictwo płazińców zlikwidowały niepotrzebne układy - krwionośny, oddechowy oraz pokarmowy; wykształciły odpowiedni naskórek, poprzez który wchłaniają składniki odżywcze, oraz który chroni je przed strawieniem; posiadają narządy rozrodcze obu płci - są hermafrodytami, wynika to z tego że np. w przypadku tasiemca, ciężko byłoby mu spotkać innego osobnika i aby móc przedłużyć kierunek pojedynczy osobnik musi być w stanie sam się rozmnażać; posiadają narządy czepne w postaci przyssawek bądź haczyków, aparat gębowy; mają zdolność oddychania beztlenowego zmieniają żywicieli, żywiciel ostateczny i pośredni; ich skóra nie wytwarza barwników nie posiadają zbędnych narządów zmysłowych takich jak oczy, oraz ruchowych Przywry – Trematoda - pasożyty wewnętrzne kręgowców; - formy larwalne pasożytują mięczakach; - Charakteryzuje je złożony cykl rozwojowy z co najmniej dwoma żywicielami, przy czym jednym z nich jest zazwyczaj mięczak. Występują kolejno stadia miracidium, sporocysty, redii, cerkarii i metacerkarii; - zasiedlają zarówno środowiska lądowe jak i wodne na całym świecie.